این روزها بسیاری از مؤسسه‌های آموزشی و انتشارات مختلف به سراغ دارندگان رتبه‌های تک رقمی می‌روند و با تبلیغ‌های رنگارنگ خود در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های گروهی، اعلام می‌کنند که داوطلب مورد نظر فقط به یاری کتاب‌ها، کلاس‌ها ، معلم‌ها یا مشاوران آنها موفق به کسب رتبۀ مورد نظر شده‌اند!!
از همین رو، بر آن شدیم تا با آقای علی براتی، دارنده رتبۀ یک کشوری در گروه آزمایشی علوم تجربی آزمون سراسری سال ۹۷ ، گفت و گویی داشته باشیم. از او خواستیم که دربارۀ نحوۀ مطالعه‌اش و نکات دیگری که برای داوطلبان آزمون سراسری مهم است، سخن بگوید. با تشکر از همکاری آقای براتی ، نظر شما را به پاسخ‌های این داوطلب کوشا و توانمند قوچانی جلب می‌کنیم.
نحوۀ مطالعۀ دروس مختلف برای آزمون سراسری
ادبیات و زبان فارسی
علی براتی: ادبیات را به صورت موضوعی مطالعه می‌کردم؛ یعنی شش مبحث اصلی ادبیات شامل: قرابت مفهومی، زبان فارسی، آرایه‌ها، لغات، تاریخ ادبیات و املا را به صورت تفکیک شده می‌خواندم و تست می‌زدم؛ البته مباحثی مثل لغت و تاریخ ادبیات را بسیار مرور می‌کردم تا در خاطرم بماند؛ برای مثال، شاید بعضی از لغات را ۱۰ یا ۱۲ بار خوانده باشم. برای مابقی مباحث نیز بیشتر تست می‌زدم تا مطالعه کنم؛ چون معتقدم که با تست زدن، لِم سؤال دست داوطلب می‌آید .در کل به طور میانگین روزی یک ساعت برای مطالعۀ ادبیات وقت می‌گذاشتم.
عربی
علی براتی: تلاش می‌کردم تا از روی کتاب درسی مطالب را یاد بگیرم و بعد با توجه به آموخته‌هایم و تکنیک‌های تست زنی، تست بزنم؛ برای مثال، خیلی وقت‌ها در سؤال‌های ترجمه، بررسی کل سؤال لازم نیست و با ترجمۀ فعل و توجه به نوع ضمیر به کار رفته یا جمع و مفرد بودن کلمه، می‌توان به پاسخ صحیح رسید.
به نظر من اگر قواعد و اصول عربی را یاد بگیری، فراموش نخواهی کرد. برای همین، وقت کمتری به این درس اختصاص می‌دادم و در هفته به طور میانگین چهار ساعت برای درس عربی وقت می‌گذاشتم.
معارف اسلامی
علی براتی: فراگیری معارف اسلامی نیاز به تکرار بسیار دارد. باید به آیه‌های قرآنی که در کتاب درسی آمده است، مسلط بود و آنها را حفظ کرد. به همین دلیل، مطالعۀ آن، زمان بر است و باید مطالب را بارها مطالعه نمود تا به درصد مطلوبی دست یافت .خود من حجم زیادی از مطالعۀ دروس عمومی‌ام را به مطالعۀ معارف اسلامی اختصاص می‌دادم؛ شاید به این دلیل که در این درس، مطالعۀ کتاب درسی، مهم‌تر از تست‌زنی است.
زبان خارجی
علی براتی: زبان انگلیسی‌ام چندان خوب نبود و در آزمون‌های آزمایشی جزو درصدهای پایینم بود، اما با مطالعه و تکرار، توانستم ضعفم را رفع کنم. برای توانمند شدن در این درس، متن کتاب درسی را روزنامه‌وار می‌خواندم تا بفهمم که موضوع آن چیست و شمای کلی درس دستم بیاید. از کتاب‌های کمک آموزشی نیز برای مسلط شدن بر قواعد و فراگیری نحوۀ تست‌زنی در این درس استفاده می‌کردم؛ مثلاً برای تسلط بر درک مطلب، که در کنکور هشت سؤال از آن می‌آید، متن‌های درک مطلب زیادی را مطالعه می‌کردم تا بتوانم هر درک مطلبی را با وجود کلمات جدید و ناشناخته پاسخگو باشم. به داوطلبان پیشنهاد می‌دهم برای اینکه معنی لغات را فراموش نکنند، معنی آنها را در قالب جمله فرا بگیرند. برای این درس نیز حدوداً چهار ساعت در هفته وقت می‌گذاشتم.
زمین‌شناسی
علی براتی: درس زمین‌شناسی در زیر گروه یک علوم تجربی ضریب ندارد. برای همین وقت کمی را به آن اختصاص می‌دادم؛ در واقع فقط هفته‌ای یک ساعت یا حتی کمتر از آن برای این درس تست می‌زدم.
ریاضی و فیزیک
علی براتی: دروس ریاضی و فیزیک برای داوطلبان گروه آزمایشی علوم تجربی نیز بسیار مهم و تاثیرگذار است . من سعی کردم که اول این دروس را سر کلاس و با مطالعۀ درس نامۀ کتاب یاد بگیرم و سپس با تست و تمرین زیاد به آنها مسلط شوم؛ البته در هر دو درس، وقت زیادی برای مطالعه نمی‌گذاشتم و بیشتر تست می‌زدم. من به طور ذاتی در هر دو درس توانمند بودم؛ با این همه، برای هر یک به طور متوسط هفته‌ای شش یا هفت ساعت وقت می‌گذاشتم.
زیست‌شناسی
علی براتی: کتاب زیست‌شناسی را باید بسیار مطالعه کرد و به متن آن کاملاً مسلط شد. در ضمن تست هم باید زیاد حل کرد. خود من برای این درس، تست زیادی از انتشارات مختلف می‌زدم و برای تست زدن هم نگاهم به تست‌های دشوار بود و به این فکر نمی‌کردم که شبیه این سؤال تا حالا در آزمون سراسری داده نشده است؛ چون شاید طراحان آزمون سراسری امسال، سؤال متفاوتی می‌دادند که همین طور نیز شد و سؤال‌های زیست‌شناسی امسال، در مقایسه با سال‌های گذشته، تا حدودی متفاوت بود.
در کل بیشترین ساعت مطالعۀ من به درس زیست‌شناسی تعلق داشت. برای روزهای تعطیل حداقل سه ساعت زیست‌شناسی می‌خواندم و در کل به طور میانگین هفته‌ای ۲۰ساعت به مطالعۀ زیست‌شناسی اختصاص می‌دادم.
شیمی
علی براتی: تلاش می‌کردم به خود کتاب درسی کاملاً مسلط شوم تا بتوانم به سؤال‌هایی که به حفظیات شیمی مربوط می‌شود پاسخ بدهم. برای بخش محاسبات نیز زیاد تمرین کردم و با تمرین زیاد، محاسباتم قوی شد. بعضی از سؤال‌های این درس نیز نه حفظی است نه محاسباتی، و برای پاسخ به این سؤال‌ها باید مفاهیم دروس شیمی را کاملاً فهمید و دانست که هدف از طرح این مطلب در کتاب درسی چیست و چه فایده‌ای دارد؛ برای مثال، من سعی می‌کردم که یک واکنش شیمیایی را در ذهنم تجسم کنم: اینکه فرضاً وقتی یک مولکول با مولکول دیگر برخورد می‌کند چه اتفاقی می‌افتد. به یاری این تحلیل، راحت‌تر از پس سؤال‌های شیمی بر می‌آمدم. برای شیمی نیز بعد از زیست‌شناسی، بیش از سایر درس‌ها وقت می‌گذاشتم. حدوداً ۱۰ ساعت در هفته درس می‌خواندم.
البته باید بگویم که ساعت‌های ذکر شده برای زمانی بود که تعطیل بودیم و مدرسه نداشتیم، اما در دوران مدرسه، به غیر از روزهای تعطیل، شش یا هفت ساعت مطالعه می‌کردم.
تابستان قبل از سال چهارم
علی براتی: تابستان مدرسه نمی‌رفتم و با برنامۀ آزمون‌های آزمایشی مطالعه می‌کردم. مباحث مورد مطالعه‌ام نیز دروس پایه بود؛ یعنی سعی می‌کردم که نقاط ضعفم را در دروس سال دوم و سوم ترمیم کنم و روزانه بین هفت تا هشت ساعت مطالعه می‌کردم.
تعطیلات نوروز
علی براتی: می‌دانستم که اگر از این ایام خوب استفاده کنم و برنامه مطالعاتی دقیقی داشته باشم، می‌توانم از خیلی از داوطلبان که در این ایام مطالعه نمی‌کنند، جلو بزنم و خودم را بالا بکشم. برای همین طبق برنامه آزمون‌های آزمایشی درس می‌خواندم و به جمع‌بندی دروس پایه و مطالعۀ مباحث نیمسال اول سال چهارم می‌پرداختم. لازم است بگویم که برخلاف عده‌ای که می‌گویند باید اسفندماه تمام درس‌ها را خواند و به پایان رساند، من اواسط اردیبهشت به طور کامل درس‌هایم تمام شد و به جمع‌بندی جامع درس‌ها رسیدم.
یک روز قبل از کنکور
علی براتی: صبح قبل از کنکور، حدود یک یا دو ساعت معارف اسلامی خواندم و روی مباحثی که کمتر مطالعه کرده بودم، تمرکز کردم. بعد مباحث مشترک سؤال‌های کنکور ریاضی را حل کردم و غروب هم همراه خانواده بیرون رفتم و در نهایت به خانه برگشتم و به موقع خوابیدم.
ماشین حساب
علی براتی: مسایل را ذهنی یا با کاغذ حل می‌کردم و اصلاً از ماشین حساب استفاده نمی‌کردم؛ چون در جلسۀ آزمون نمی‌شود از ماشین حساب استفاده نمود.
اضطراب
علی براتی: مواردی که رتبه‌ام در آزمون‌های آزمایشی خوب نمی‌شد و نتیجۀ مورد نظرم را نمی‌گرفتم، گاه نگران می‌شدم، اما می‌دانستم که اگر این نگرانی ادامه داشته باشد، مطالعه‌ام مختل خواهد شد و وضعیت بدتری پیدا خواهم کرد. به همین منظور، برای خودم استنتاج می‌کردم که اگر قرار باشد استرس داشته باشم، آزمون بعدی‌ام بدتر می‌شود؛ پس بهتر است که به جای نگرانی، به فکر رفع مشکل و جبران آن باشم.
رقابت
علی براتی: رقابت خاصی با کسی نداشتم؛ البته با یکی از همکلاسی‌هایم که رتبه ۱۴ کشوری شده است، دوست بودم و با هم نکات درسی را مرور می‌کردیم و اگر یکی از ما به نکته درسی جدیدی پی می‌برد، آن نکته را به دیگری می‌گفت. در واقع هر دوی ما سعی می‌کردیم که به یاری هم، بهتر از قبلمان بشویم و همین امر در موفقیت هر دوی ما نقش داشت؛ اما رقابت خاصی با یکدیگر نداشتیم.
مشاور
علی براتی: از مشاور استفاده نمی‌کردم و خودم برنامه‌ریزی درسی‌ام را انجام می‌دادم. اگر هم ضعفی داشتم به کمک کتاب‌های کمک آموزشی آن را رفع می‌کردم.
خانواده
علی براتی: خانواده، هم از نظر تامین منابع مطالعاتی و امکانات مورد نیاز و هم آماده کردن محیط روانی مناسب، برای من نقش بسزایی داشتند؛ زمانی که اعتماد به نفسم کم می‌شد یا نگران می‌شدم، به من روحیه می‌دادند. در خانه حتی برادر کوچکترم مراعات حال مرا هنگام تماشاکردن تلویزیون می‌کرد. والدینم نیز در دید و بازدید از اقوام، به شرایط من توجه داشتند و امسال مهمانی رفتن و مهمان آمدن به منزل ما، بسیار کم شده بود.
نیایش
علی براتی: بسیاری از اوقات، پس از نماز یا هر در فرصت دیگری، با خدا حرف می‌زدم و از او برای اینکه یاورم است و در رسیدن به هدفم کمکم می‌کند، تشکر می‌کردم. زمانی هم که نتیجه‌ام بد می‌شد، با پروردگار حرف می‌زدم و به او می‌گفتم که فقط تو می‌توانی کمکم کنی . در کل معتقدم که نیایش در آرامش فرد خیلی مؤثر است؛ اینکه بدانی کسی هست که بسیار قدرتمند است و حواسش به تو هست، و اگر تلاش کنی و به او توکل کنی، کمکت خواهد کرد.
تغذیه
علی براتی: برای صبحانه چیزی پر انرژی مثل کره و مربا می‌خوردم تا انرژی مورد نیازم را در طول روز تامین کند. برای ناهار هم سعی می‌کردم که غذای سنگین نخورم تا دچار خواب آلودگی نشوم و شب‌ها هم غذای سبک می‌خوردم تا خواب راحتی داشته باشم و تقریباً هیچ وقت سراغ فست فودها نمی‌رفتم.
خواب
علی براتی: در شبانه روز هفت یا هشت ساعت می‌خوابیدم؛ البته سعی کردم که زمان خوابم را کمتر کنم، اما دیدم که وقتی کمتر می‌خوابم، اذیت می‌شوم؛ پس سعی کردم که از وقت بیداری‌ام به خوبی بهره ببرم.
احساس خستگی
علی براتی: هر زمان که درس می‌خواندم، اما به نتیجۀ مورد نظرم نمی‌رسیدم، احساس خستگی می‌کردم؛ اما چون هدف بزرگی داشتم، خستگی را کنار می‌گذاشتم. من معتقدم که برای موفقیت و رسیدن به هدف، باید مسیر سختی را طی کرد، و هر چه هدف بزرگتر باشد، مسیر رسیدن به موفقیت سخت‌تر است.
تلفن همراه
علی براتی: گوشی نداشتم، اما گاهی سراغ کامپیوتر می‌رفتم و به اینترنت هم سری می‌زدم.
تفریح
علی براتی: در این یک سال تفریح خاصی نداشتم. گاهی تلویزیون نگاه می‌کردم و، همان طور که قبلاً اشاره کردم، بعضی از اوقات نیز به اینترنت سر می‌زدم؛ ولی در کل کمتر پیش می‌آمد که وقتم به بطالت هدر برود، و اگر هم زمانی وقتم صرف مطالعه نمی‌شد، بیش از یک یا دو ساعت طول نمی‌کشید..
درصدهای آزمون سراسری
علی براتی: ادبیات: ۷/۹۴ درصد، عربی: ۱۰۰ درصد، معارف: ۸۴ درصد، زبان خارجی: ۴/۸۹ درصد، زمین شناسی: ۲۰ درصد، ریاضی: ۷/۹۶ درصد، زیست‌شناسی: ۷/۹۴ درصد، فیزیک ۱۰۰ درصد، شیمی ۲/۹۲ درصد.
سخن آخر
علی براتی: به نظر من، موفقیت دانش‌آموزان شهرستان‌های کوچک در گروه آزمایشی علوم تجربی، بیانگر آن است که امکانات، نقش کمی در موفقیت داوطلبان دارد و مهم‌ترین امر، تلاش یک داوطلب است. به همین خاطر، اگر دانش‌آموزی مصمم باشد تا به هدف خود برسد، نیازی به امکانات عجیب و غریب مثل معلم پروازی و … نیست.
هر داوطلبی باید هدفش را به دقت مشخص کند و مطابق آن تلاش کند؛ زیرا بدون شک، تلاش و برنامه‌ریزی دارنده رتبۀ یک با ۱۰۰ متفاوت است؛ البته اگر فردی ساعی و مصمم باشد، می‌تواند در گذر زمان، هدفش را متعالی‌تر کند. خود من اوایل می‌خواستم که در رشته پزشکی دانشگاه تهران قبول شوم، اما در طی سال چهارم، وقتی دیدم که در آزمون‌های آزمایشی رتبه‌های خوبی کسب می‌کنم، تصمیم گرفتم که رتبۀ تک رقمی بیاورم و در نهایت به خودم گفتم که چرا برای رتبۀ یک درس نخوانم. و برای کسب رتبۀ یک تلاش کردم.و بالاخره اینکه داوطلبان هیچ وقت ناامید نشوند؛ چون ناامیدی گناه بزرگی است و به شکست منجر خواهد شد.
