۳ـ انگیزش: انگیزش به معنی جنبش و حرکت است و به آن در روانشناسی اصطلاحاً «دینامیک رفتار» میگویند. اصطلاح دینامیک رفتار نیز از علم فیزیک اخذ شده است و منظور از آن، نیرویی است که باعث ایجاد حرکت در اجسام میشود. دلیل کاربرد این اصطلاح، یعنی دینامیک یا انگیزش رفتار، آن است که این انگیزش نیز باعث ایجاد حرکت موجودات زنده میشود.
روانشناسان تربیتی، انگیزش را فن به کار بردن عواملی میدانند که رغبت و علاقه فراگیران را به فعالیت معینی برمیانگیزاند. در مسایل تربیتی و آموزشی، انگیزش، هم به عنوان هدف و هم به عنوان وسیله، مطرح شده است. انگیزش، وقتی به عنوان هدف مطرح میشود که منظور ما از ایجاد آن، علاقهمند کردن فراگیران به مواد درسی باشد، و طرح آن به عنوان وسیله، زماننآی است که از آن به منزله پیشنیاز یادگیری استفاده شود. «لوین» روانشناس آلمانی در جملهای میگوید: «انگیزش، عالیترین شاهراه یادگیری است»؛ یعنی انگیزش، شرط ضروری هر نوع یادگیری است؛ ضمن آنکه مهمترین عامل توجیه کننده پیشرفت درسی فراگیرانی که از نظر استعداد یادگیری مطالب، یکسان بوده، اما پیشرفت تحصیلی متفاوتی داشتهاند، میزان انگیزش آنان نسبت به آن درس بوده است.
۴ـ تجارب گذشته: آمادگی شاگرد در حد وسیعی، یا تحت تاثیر آموختهها و تجارب و آموختههای گذشته وی قرار دارد و یا اینکه بعداً از این آموختهها تاثیر خواهد پذیرفت. آزوبل، در این مورد گفته است: «اگر قرار بود تمام مطالب روانشناسی پرورشی را تنها در یک اصل خلاصه کنم، آن اصل این بود: تنها عامل مهمی که بر یادگیری بیشترین تاثیر را دارد، آموختههای قبلی یادگیرنده است.» بنا به تعبیر آزوبل، یادگیری قبلی یادگیرنده، احتمالاً مهمترین عامل تعیین توفیق یا شکست او در یادگیری است. ضمناً یادگیرنده، اگر پیشنیازهای لازم را برای مجموعهای از هدفهای آموزشی بداند، آماده خواهد بود که آموزش معنیدار را نیز دریافت کند.
۵ ـ شرایط و محیط یادگیری: محیط ممکن است مانند: نور، هوا، تجهیزات و امکانات آموزشی، فیزیکی باشد، و طبیعی است که هرچه امکانات آموزشآی برای یک فرد بیشتر فراهم شود، یادگیری، بهتر صورت میگیرد. محیط ممکن است مانند: رابطه بین معلم با شاگرد، رابطه والدین با یکدیگر و نگرش والدین و مربیان و …، که هر یک میتوانند در میزان یادگیری یادگیرندگان مؤثر باشند، عاطفی باشد. به هر حال، امکانات محیط آموزشی، وضع اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی خانواده، انگیزش والدین و مربیان نسبت به تحصیل و … میتوانند بر کیفیت و کمیت یادگیری مؤثر باشند.