Archives : روش صحیح مطالعه

  • مطالعه گروهی: سودمند یا بی‌فایده؟(بخش ۱ از ۳)

    مطالعه و آمادگی برای آزمونی مهم و سرنوشت ساز چون کنکور سراسری در میان داوطلبان، شکل‌ها و شیوه های گوناگونی دارد. هر یک از داوطلبان، بنا بر عادات خاص خود و شرایطی که دارند، سبک‌ها و ساعات خاصی را برای مطالعه انتخاب می‌کنند. با اینکه هر فردی، باید با شیوه و ساعات مطالعه خود راحت باشد تا یادگیری بهتر و بازدهی مناسبی برای آزمون سراسری داشته باشد، اما با این حال، هر داوطلبی باید حتماً قبل از برنامه‌ریزی و خواندن برای آزمون سراسری یا حتی در دوره تحصیل، درباره شیوه‌های صحیح مطالعه دقت کرده و آنها را به کار گیرد. برای انجام این کار هم می‌توانید از مشاوران، معلمان، پدر و مادر یا کنکوری‌های برتر کمک بگیرید.

    یکی از روش‌هایی که برخی از داوطلبان آزمون سراسری به منظور آمادگی و مطالعه برای این آزمون انتخاب می‌کنند، مطالعه با دوستان یا همکلاسی‌های خود است. با توجه به اینکه این شیوه مطالعه محاسن و مشکلاتی دارد، در این مقاله سعی داریم تا شما را با بهترین راه‌های مطالعه با دوستان و همکلاسی‌هایتان آشنا کنیم تا اگر جزو این گروه از داوطلبان هستید، بتوانید از وقت و زمان خود، استفاده بهینه و راضی کننده‌ای بکنید. از محاسن این شکل از مطالعه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
    ۱- ایجاد انگیزه بیشتر برای مطالعه
    معمولاً برای بیشتر افراد، بودن در جمع دوستان، لذت بخش و توام با شادی است. درست است که درس خواندن برای بسیاری از افراد، تکلیف است و نه تفریح، اما وقتی دغدغه ها و مشکلات یا اهداف کاری مانند آمادگی برای آزمون سراسری برای جمعی مشابه باشد، مشکلات راه کمتر دیده شده و انگیزه برای رسیدن به هدف، بیشتر می‌شود. علاوه بر افزایش انگیزه، به خاطر حضور در جمع دوستان، ایجاد فضای رقابتی و مسابقه‌ای به دلیل وجود رقبا و اطلاع از میزان تلاش و کوشش آنها، باعث می‌شود تا داوطلبی که با دوستانش مطالعه می‌کند، رغبت و انگیزه بیشتری برای مطالعه پیدا کند و به این ترتیب، سطح مطالعه بالا می‌رود.
    ۲- یادگیری بهتر
    بیشتر مواقع اتفاق می‌افتد که داوطلبان، هنگام مطالعه با اشکالات درسی مواجه شوند یا اصلاً قادر به یادگیری مبحثی نباشند. این مشکل سبب می‌شود تا وقت مطالعه‌ای که داوطلب برای آن درس در نظر گرفته است، تلف شود؛ از طرف دیگر، داوطلبی که پی در پی با اشکال در دروس خود مواجه شود و نتواند آنها را برطرف کند، دلسرد و ناامید می‌شود. این مشکلات می‌تواند به شیوه‌های مختلفی حل شود؛ مثلاً رفتن به کلاس‌های تقویتی، گرفتن معلم خصوصی و … از جمله این راهکارهاست؛ اما یک راهکار خوب و کم هزینه، این است که مطالعه در بعضی از ساعات در جمع دوستان انجام گیرد؛ پس یادگیری بهتر، یکی از محاسن مطالعه با دوستان است.
    مطالعه گروهی و در جمع دوستان، معایبی نیز دارد که در بخش بعدی این مقاله به طور مفصل درباره آنها صحبت خواهیم کرد.
    ادامه...
  • مطالعه هدفمند؛ رمز و راز موفقیت در آزمون سراسری(بخش ۳ از ۳)

    در زمان مطالعه برای دستیابی به حداکثر میزان بازدهی، حتماً به نکات زیر توجه داشته باشید:
    ۱-     با مدّ نظر قرار دادن هدف خویش از مطالعه و درس خواندن، اشتیاق خود را به خواندن و مطالعه، بیشتر کنید. به خاطر داشته باشید که داشتن هدف به انسان انگیزه می‌دهد. حالا که در مسیر کنکور قدم گذاشته‌اید حتماً اهداف خاصی دارید؛ پس در زمان شروع مطالعه یا هر زمان که احساس خستگی کردید، صرفاً به اهدافتان فکر کنید.
    ۲-     به هنگام مطالعه یا حضور در کلاس، از افکار ناامیدکننده، کسل کننده و غیرمنطقى بپرهیزید و همواره امید، قدرت و توانایى را در ذهن خود حفظ کنید.
    ۳-    همیشه براى مطالعه یا یادگیری در کلاس، کاغذ و قلمى داشته باشید و نت‏بردارى کنید یا خلاصه‏اى از مطالب را یادداشت کنید تا در فضاى روانى درس و مطالعه قرار داشته باشید؛ نه اینکه فقط به دنبال افکار و ذهنیات خود باشید.
    ۴-    زمان و مکان مطالعه، باید از نظر فیزیکى و روانى، از شرایط مناسبی برخوردار باشد و هرگونه عاملى (نظیر سر و صدا، سرما و گرما، نور کم یا خیلى شدید و …) را که مى‏تواند باعث حواس‏پرتى شود، از محیط مطالعه خود حذف کنید.
    ۵-    به مقدار کافی بخوابید؛ زیرا در هنگام خواب است که اطلاعات جدید پردازش و اندوزش می‌شوند. بدن هر انسان در شبانه روز، به شش تا هشت ساعت خواب احتیاج دارد؛ بنابراین، با توجه به عادات و ساختار بدنی خود، حتماً خواب مناسبی داشته باشید و سعی کنید که برنامه خواب خود را از ساعت یازده شب تا پنج صبح قرار دهید؛ زیرا بدن در این زمان به کمترین بازدهی ممکن می‌رسد؛ البته بسیاری از داوطلبان هم هستند که به شب بیداری عادت دارند و احساس می‌کنند که در این زمان نیز یادگیری خوبی دارند؛ اما اگر محیط منزل شما برای مطالعه مناسب است، سعی کنید که در طول روز مطالعه کنید؛ در ضمن، چرت کوتاه بعد از ظهر هم می‌تواند باعث تمدید نیروی شما و یادگیری بهتر شود؛ البته به شرطی که ساعت خوابتان از بیست دقیقه تا نیم ساعت بیشتر نشود. به خاطر داشته باشید تا نیم ساعت پس از بیدار شدن از خواب، نیز مطالعه نکنید.
    ۶-     اگر مشکلات شخصى، اجتماعى، خانوادگى و … باعث عدم تمرکز حواستان مى‏شود، بدانید که زندگى فردى هیچ‏کس دیگر نیز خالى از مشکل نبوده و ذهن هیچ فردى هم خالى محض نیست؛ از طرف دیگر، بدانید که با فکر کردن و مشغولیت ذهنى درباره چنین مشکلاتى، هیچ دردى نیز دوا نخواهد شد؛ پس به خود تلقین کنید که هنگام درس یا مطالعه، ذهن خود را از آن مسایل برهانید و به هنگام مزاحمت آن افکار، به خود قول بدهید که در این باره خواهید اندیشید و زمانى را براى انجام این کار در شبانه‏روز اختصاص دهید، و در نهایت، در صورت امکان، موضوع را با یکی از افراد خانواده‌تان در میان بگذارید. وقتی شخص دیگری از بیرون به مشکل شما نگاه کند و برای شما ابعاد مختلف آن را شرح دهد، تازه متوجه می‌شوید که موضوع، آن‌گونه که شما هم فکر می‌کردید نیست یا اینکه راه حل‌های مختلفی دارد.
    ۷-    خود را به مکان خاصی برای مطالعه کردن محدود نکنید و سعی کنید که با تمرین کردن در همه مکان‌ها، حتی مکان‌های شلوغ، همواره مطالعه کنید. بهترین مکان برای مطالعه، محیط خانه است؛ زیرا همیشه در دسترس است.
    ۸-    برای جلوگیری از حواس‏پرتى، مکانی را انتخاب کنید که حتی کمترین محرک مزاحم را برای شما نداشته باشد. سعی کنید از آنچه که می‌خوانید، یک تصویر ذهنی برای خود بسازید، بین آموخته‌های خود ارتباط برقرار کنید، و هرگاه چیز تازه‌ای را می‌آموزید، آن را با آموخته‌های پیشین خود مرتبط نمایید. با انجام این کار، شما اطلاعات تازه را چنان دسته‌بندی خواهید کرد که به سادگی می‌توانید آنها را بازیابی کنید.
    ۹-    در صورتى که تعدد کارها و فعالیت‏هاى غیردرسى، باعث عدم تمرکز مى‏شود، آنها را به حداقل ممکن برسانید و مهم‏ترین وظیفه و کار خود را مطالعه و درس‏ خواندن و ارتقاء سطح علمى خود بدانید.
    ۱۰- از مواد حاوى گلوکز (خرما، عسل و شیرینى‏جات طبیعى)، مواد داراى کلسیم و فسفر و ویتامین‏هاى D، C، B و A مانند لبنیات، روغن ماهى، پرتقال، گوجه فرنگى، سبوس گندم، سبزیجات تازه، هویج و جگر، به مقدار کافی استفاده کنید. می‌توانید در صورت دسترسی نداشتن به بعضی از این مواد غذایی، از قرص‌های ویتامین موجود در داروخانه‌ها استفاده کنید. اینکه با تغذیه به توان مغزی خود برسید، بسیار مهم است؛ زیرا مغز در فرایند یادگیری، انرژی بسیاری مصرف می‌کند و این ویتامین‌ها و سایر مواد غذایی، برای مغز بسیار مهم است.
    ۱۱- ورزش کردن و داشتن تحرک جسمانی، در  فراگیری بهتر و ایجاد انگیزه بیشتر، به شما کمک می‌کند. سعی کنید که در طول زمان آمادگی برای کنکور، روزانه حد اقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
    ۱۲- با پیش‏مطالعه وارد کلاس شوید و پرسش‏هایى را که درباره درس به ذهنتان مى‏رسد، از معلمتان بپرسید و نگذارید که سؤال مطرح شده، ذهنتان را به خود مشغول کند. با به کارگیری این روش ساده، مى‏توانید فرایند تدریجى و محتواى درسى کلاس را پى‏گیرى کنید و خود را در فضاى درسى یا مطالعه قرار دهید.
    ۱۳- هنگام مطالعه یک فصل یا یک کتاب، اول به کل آن نظر بیندازید و سپس به مطالعه جزییات و زیر عنوان‌های آن بپردازید؛ نه آنکه از همان آغاز فصل، پاراگراف به پاراگراف و بدون یک نگاه کلی به تمام فصل یا کتاب، مطالعه را شروع کنید.
    ۱۴- با سازمان‌دهى مطالب مى‏توان به راحتى آنها را یاد گرفت، حفظ کرد و سپس به یاد آورد. براى یادگیرى و حفظ موضوع و مطلبى، که داراى زیر مجموعه و زیرشاخه‏هاى متعدد و متکثر است، آن را در سلسله مراتبى منطقى قرار دهید و از کل به جزء و از بالا به پایین، به زیرشاخه‏هاى جزیى‏تر تقسیم کرده و به خاطر بسپارید.
    ۱۵- اگر در حفظ و یادگیری برخی از دروس مشکل دارید، می‌توانید از طریق تصویرسازی ذهنی، حفظ کردن آنها به شکل رمزهای مخصوص به خود، ترکیب حرف اول برخی از مطالب مرتبط به هم و مواردی از این قبیل، آنها را راحت‌تر به خاطر بسپارید.

    به خاطر داشته باشید که سبک مطالعه شما تاثیر بسیار زیادی در میزان یادگیری و ماندگاری مطالب در ذهن شما می‌گذارد؛ پس سعی کنید که به دلیل نگرانی از تمام نشدن دروس در موقع مقرر در برنامه‌ریزی یا موضوعاتی از این قبیل، با عجله و به صورت شتاب‌زده عمل نکنید.

    اگر هر یک از ارکان یادگیری را، که در بالا به آن اشاره شد، حذف کنید یا به قدر کافی روی آن وقت نگذارید، مطمین باشید که نمی‌توانید نتیجه‌ای را که انتظار دارید، از تلاش و زحمت خود بگیرید؛ پس با حوصله، امید و تلاش فراوان، قدم در راه بگذارید و ایمان داشته باشید که موفق می‌شوید. 

    ادامه...
  • مطالعه هدفمند؛ رمز و راز موفقیت در آزمون سراسری(بخش ۲ از ۳)

    دانش‌آموزان کنکوری! سعی کنید که قبل از حضور در کلاس، درسی را که قرار است داده شود، روزنامه وار بخوانید تا پیش زمینه ذهنتان آماده دریافت آن درس بوده و در هنگام توضیح مبحث، آمادگی پرسیدن اشکالات و فهمیدن کامل درس را داشته باشد.
    دقت کنید از آنجایی که بخشی از وقت خود را در مدرسه می‌گذرانید، باید حداکثر استفاده را از مدرسه، کلاس­ها، معلمان و دانش‌آموزان زرنگ کلاس داشته باشید و به خوبی و با دقت، به درس و صحبت‌های معلم، که باعث بهتر جا افتادن مطلب می‌شود، گوش کرده و فعالانه نکات مهم و اشکالات خود را یادداشت کنید و در آخر کلاس نیز، تمام اشکالاتی را که در ذهنتان است، بپرسید. تا اینجا ۶۰ درصد یادگیری انجام شده است و ۴۰ درصد بقیه مانده است که البته در روند یادگیری، بسیار مهم است. دروس آن روز را همان روز بخوانید و برخی از تمرین­های کلیدی را انجام دهید تا درس و کاربرد آن در ذهنتان کاملاً جا بیفتد و به بهترین وجه در حافظه‌تان حک شود. دوره دروس و تکمیل تمرین­های حل نشده را به روزی که فردای آن روز، این دروس را در برنامه روزانه درسی‌تان دارید، موکول کنید. حل تست‌ها و تمرین‌های بیشتر را نیز به روزهای تعطیل و جمعه بسپارید؛ البته در مورد درس‌هایی مانند: ریاضی و فیزیک، این نکته که شما درس را سر کلاس خوب گوش دهید و بفهمید هم مهم است؛ یعنی فکر نکنید که اگر درس را سر کلاس نفهمیدید، بعداً خودتان آن درس را می‌خوانید و یاد می‌گیرید.
    اگر قصد یادگیری کامل و پایدار مطالب یک کتاب را دارید، آن را در سه مرحله بخوانید؛ در مرحله اول، به صورت سریع، کلی و روزنامه وار به مطالب کتاب نگاهی بیندازید و از خود سؤال کنید؛ در مرحله دوم، به صورت عمیق و دقیق، مطالب را خوانده و ضمن مطالعه، نکات مهم آن را در آورده و آنها را به صورت طرح شبکه‌ای، از کل به جزء سازمان‌دهی کرده و در کاغذی یادداشت کنید؛ چرا که با سازمان‌دهی اطلاعات، مطالب کتاب در مغز شما به صورت منظم درجای خود قرار می‌گیرند و بازیابی آنها خیلی راحت انجام می‌شود؛ در مرحله‌ سوم، کتاب را مرور کرده و مباحث آن را از خود بپرسید یا پس از پایان مطالعه کتاب با دوستتان درباره‌ مباحث آن مباحثه کنید. پس از نیم ساعت تا چهل و پنج دقیقه مطالعه، پنج تا ده دقیقه استراحت کنید و به خود پاداشی (مانند خوردن خوراکی مورد علاقه) بدهید تا به مطالعه علاقه پیدا کنید.
    پس از خواندن کتاب، آن را به کناری نگذارید؛ چرا که پس از یک روز ۷۰ درصد مطالب فراموش می‌شوند. به منظور جلوگیری از فراموشی و صرفه‌جویی در وقت و زمان، مطالب کتاب را به ترتیب زمانی زیر مرور کنید: مرور اول: یک روز پس از مطالعه، مرور دوم: ده روز پس از مرور اول، مرور سوم: یک ماه پس از مرور دوم، مرور چهارم: سه ماه پس از مرور سوم، و مرور پنجم، که معمولاً برای کنکوری‌ها باید در خرداد ماه انجام گیرد و به مرور و جمع‌بندی نهایی معروف است؛ البته این نحوه تقسیم‌بندی، غیر قابل تغییر نیست و شما می‌توانید با توجه به سختی یا آسانی یک درس، مقدار مطلبی که در هر مطالعه می‌خوانید و قدرت حافظه و یادگیری خود، مدت زمان مرورها را تغییر دهید. حتماً به خاطر داشته باشید همان‌گونه که شروع خواندن یک درس جدید اهمیت خاصی دارد، مرورهای آن نیز مهم است و شما در این مرحله باید زیر مطالب مهم را خط کشیده و برای خود خلاصه‌برداری کرده باشید تا مطالب مهم و اساسی را در وقت کمتر، به صورت بهتری یاد بگیرید. بیشتر دانش‌آموزان و داوطلبان فکر می‌کنند که خلاصه کردن، کار وقت گیری است و باعث می‌شود که در زمان آمادگی برای کنکور، بخشی از وقت و انرژی آنها در زمان مطالعه گرفته شود؛ اما باید بدانید که همین خلاصه‌ها در مرورهای بعدی می‌تواند به روند بهتر مطالعه شما کمک زیادی کند. حتماً به این نکته توجه داشته باشید که کار خط کشیدن زیر مطالب مهم و نیز خلاصه‌برداری را خودتان انجام دهید؛ نه اینکه قسمت‌های مهم را از روی خلاصه‌نویسی دوستانتان بخوانید؛ زیرا ممکن است نکات مهمی که برای شما سخت و برای دوستانتان آسان بوده است از قلم افتاده باشد. این موضوع باعث شود تا شما عملاً بخشی از مطالب را نخوانید یا پس از مطالعه اصلی، آن را فراموش کنید.
    روش «پس ختام»: نام این روش متشکل از حروف اول شش مرحله آن است: پیش‏خوانى، سؤال کردن، خواندن، تفکر، از حفظ گفتن و مرور کردن. فرض کنید مى‏خواهید بخشى از یک کتاب را به خاطر بسپارید و سپس آن بخش را بازیابى کنید. ابتدا باید با پیش‏خوانى، برداشت کلى خود را از موضوعات مهم انجام دهید. این نوع پیش‏خوانى سبب مى‏شود که مطالب مهم فصل را سازمان‌دهى کنید. در مرحله دوم، باید درباره هر بخشى پرسش‏هایى را طرح کنید. در مرحله سوم، باید هر بخش را با هدف پاسخ دادن به پرسش‏هاى طرح شده بخوانید. در مرحله چهارم، باید هنگام خواندن، ساختن پرسش و ایجاد ارتباط بین دانسته‏هاى خود، درباره مطلب بیندیشید و به مطالب خوانده شده معنا دهید؛ سپس در مرحله پنجم و ششم، یعنى مراحل از حفظ گفتن و مرور کردن، باید بکوشید که واقعیت‏هاى اصلى مطالب خوانده شده را به یاد آورید و به پرسش‏هایى که خود طرح کرده ‏اید، پاسخ دهید.
    ادامه...
  • مطالعه هدفمند؛ رمز و راز موفقیت در آزمون سراسری(بخش ۱ از ۳)

    بعد از یک برنامه‌ریزی خوب و اصولی برای موفقیت در کنکور، قدم مهم بعدی، شیوه مطالعه درست و اصولی برای کسب آمادگی در آزمون سراسری است؛ در واقع، یک شروع درست و اصولی در مطالعه به شما کمک می‌کند تا از تلاش خود بهترین نتیجه را بگیرید. گاه بسیاری از دانش‌آموزان را می‌بینیم که بارها و بارها کتابی را می‌خوانند و پس از صرف وقت زیاد، بدون اینکه اطلاعات قابل ملاحظه‌ای از آن کتاب را درک کرده باشند، خسته و دلزده، کتاب را به کناری می‌گذارند و ادعا می‌کنند که مطالب آن، حجیم و سنگین است و مغز ما توانایی درک آنها را ندارد.
    همچنین با دانش‌آموزانی مواجه می‌شویم که مطالب درسی را خوب می‌خوانند و به خاطر می‌سپارند، ولی در جلسه‌ امتحان دچار فراموشی شده و هرچه فکر می‌کنند، نمی‌توانند مطالب فراگرفته شده را به خاطر بیاورند. این دانش‌آموزان، هم وقت و هم انرژی خود را به هدر می‌دهند؛ زیرا مطالعه کردن نیز، مانند بسیاری از فعالیت‌های زندگی، دارای فنون و مهارت‌هایی است که به کارگیری آنها باعث می‌شود تا با تلاش کمتر، بهره‌ای بیشتر از کارمان ببریم و بیهوده انرژی‌مان را هدر ندهیم.
    یکی از بزرگترین دغدغه‌های ذهنی داوطلبان این است که به چه روشی برای کنکور درس بخوانند. اهمیت این موضوع زمانی روشن می‌شود که شما بدانید اگر برنامه‌ریزی خوبی داشته باشید، اما شیوه مطالعه اصولی را در پیش نگیرید، به هیچ وجه نمی‌توانید نتیجه دلخواهی را در آزمون سراسری کسب کنید. شیوه مطالعه برای آمادگی در آزمون سراسری، از چند سال پیش، بیشتر از گذشته برای داوطلبان اهمیت پیدا کرده است؛ زیرا به علت مهم بودن معدل و تاثیر آن در کنکور، باید در طول تحصیل، بسیار خوب و عمیق درس بخوانید و با معدل عالی دیپلم بگیرید؛
    از طرف دیگر، سازمان سنجش هم با مفهومی کردن سؤالات در چند سال اخیر، داوطلبان کنکور را به خواندن دقیق کتب درسی و عدم استفاده از روش‌های کوتاه و تستی، هدایت کرده است؛ به گونه‌ای که بعد از بررسی سؤالات چند سال گذشته کنکور و مقایسه و تحلیل روند سؤالات، به این نتیجه می‌رسیم که سؤالات به سمت مفهومی و دقیق شدن پیش می‌روند؛ یعنی کاملاً از کلیشه‌ای بودن خارج شده‌اند؛ از طرف دیگر، سؤال‌ها طوری طراحی می‌شوند تا فقط کسانی که مطلب را به طور کامل فهمیده و یاد گرفته‌اند، بتوانند از بین گزینه‌ها، درست‌ترین گزینه را انتخاب کنند؛
    در واقع، سؤالات طوری طراحی شده‌اند که داوطلبان باهوش‌تر، پرتلاش‌تر و ماهرتر انتخاب شوند؛ چون برخی از دبیرستان­ها و مخصوصاً کلاس­های کنکور، دانش‌آموزان را به سوی سطحی خواندن و حفظ کردن مطالب سوق می‌دهند و دانش‌آموزان، به جای اینکه دروس را به صورت تشریحی و دقیق‌تر بیاموزند و نقاط ضعف خود را مرتفع کنند، روش تستی خواندن و نحوه تست زدن را می‌آموزند؛ در این میان، سازمان سنجش، برای مقابله با این نظام غلط و غیر اصولی، سیاست مفهومی ­تر کردن سؤال‌ها و تاثیر معدل و سوابق تحصیلی را در پیش گرفته است تا داوطلبان برای فراگیری دقیق و عمیق درس‌ها، ارزش به مراتب بیشتری قایل شوند. همان­گونه که متوجه شدید، شیوه صحیح و اصولی درس خواندن، تا حد بسیار زیادی در موفقیت شما تاثیر خواهد گذاشت؛
    در این چند مقاله تلاش می‌کنیم تا مهم‌ترین راهکارها را درباره مطالعه هدفمند و درست به شما ارایه دهیم. پس با ما همراه باشید.
    ادامه...
  • روش مطالعه مردر(Murder)

    یکی از روشهای جدید مطالعه و یادگیری روش مردر (Murder) نام دارد . مردر از حروف اول شش مرحلهٔ آن تشکیل یافته است که عبارتند از:

    1. حال وهوا (Mood):

    منظور این است که پیش از شروع به مطالعه و یادگیری حال و هوای آن را پیدا کنید.یعنی سر حال وآماده یادگیری باشید و تا پایان مطالعه این حالت را حفظ کنید. به این منظور سعی کنید با ایجاد حالت آرمیدگی عضلانی بر اضطراب خود غلبه کرده و افکار مثبت را جانشین افکار منفی و شک تردیدهای بیهوده سازید. بطور کلی در این مرحله باید زمینه را برای مطالعه موثر آماده کنید؛ یعنی برای مطالعه برنامه بریزید، زمان بندی کنید و حواس خود را بر یادگیری متمرکز کنید.
     

    1. درک و فهم (Understand):

    در این مرحله بکوشید تا آنجا که ممکن است، مطالبی را که می‌خوانید به طور عمیق درک کنید. از میزان  کیفیت درک خود آگاه باشید و مطالبی را که خوب نفهمیده‌اید، با علامت گذاشتن مشخص کنید تا در مراحل بعدی مجددا به سراغ آنها بروید.
     

    1. یادآوری (Recall):

    آنچه را که در هر مرحله خوانده و فهمیده اید، به یاد آورید.در این مرحله با استفاده از تخیل، تفسیر و تحلیل مطالب به یادگیری مطلب کمک کنید. همچنین بکوشید تا مطلبی را که خوانده اید به زبان خود بازگو کنید و نکات مهم را مشخص کنید. 

    1. کشف و هضم (Detect and Digest):

    در این مرحله مطالبی که در مراحل قبل نفهمیده‌اید، مراجعه کرده و به یادگیری آنها و کشف ارتباط بین مطالب با یکدیگر بپردازید. مطالب پیچیده را به اجزای ساده‌تر تجزیه کنید و برای فهم آنها از منابع معتبر دیگر کمک بگیرید.

    1. بسط و گسترش (Expand):

    مطالبی را که می‌خوانید به آن چه که قبلا‏ٌ آموخته‌اید، ارتباط داده و به آن شاخ و برگ دهید و سؤال‌هایی نظیر این سؤال‌ها را از خود بپرسید:
    ـ اگر به نویسنده‌ی مطلب دسترسی داشتید، از او چه سؤال‌هایی می‌پرسیدید؟
    ـ چگونه می‌توانید آنچه را که آموخته‌اید، برای دیگران قابل فهم سازید؟
    ـ چگونه می‌توانید از اطلاعاتی که کسب کرده‌اید، در عمل استفاده کنید؟
     

    1.  مرور وپاسخ دادن (Review and Respond):

    فعالیت اصلی مرور کردن به یادآوردن آموخته ها، توجه به نکات مهم، و سعی در پاسخ دادن به سوال های قبلا طرح شده، و تمرکز کردن بر هدف های یادگیری است. هدف عمده  این مرحله از یادگیری رفع نواقص راهبردهای مطالعه برای کاربردهای آتی است. در این مرحله همچنین سعی کنید تا اشتباههایی را که در امتحان مرتکب شده اید تحلیل کنید و برای یادگیری آنها راهبردهای دیگری برگزینید.

    ادامه...
  • مطالعه و درس خواندن به سبکی دیگر

    اغلب دانش آموزان، دانشجویان و علاقه مندان آموزشی از مربیان و استادان خود بارها و بارها پرسش می کنند که چگونه و به چه روش و شیوه ای مطالعه کنیم تا مطالب را بهتر در ذهن سازماندهی کنیم؟ صبح زود مطالعه کنیم یا شب هنگام؟ با صدای بلند مطالعه کنیم یا به آهستگی مطالب را مرور کنیم؟ پیشکسوتان فرهنگی نیز با توجه به تجربیات و روش های علمی شیوه هایی را توصیه می کنند. مطلب زیر از کتاب زمینه روانشناسی “هیلگارد” تهیه شده که می تواند پاسخگوی برخی از پرسش های مربوط به شیوه های مطالعاتی باشد. با هم این مطلب را مرور می کنیم:

    اساس امر مطالعه و خواندن بدون فراموشی، یادگیری و حافظه است. در این جا با تکنیک ” PQRST” ( که مخفف آن در زبان لاتین، ” Preview ” مرور اجمالی، ” Question ” سوال، ” Read ” خواندن، “Self-recitation” تلقین و تکرار ” Test” آزمون است) آشنا می شوید.

    مرحله P (مرور اجمالی):

    در اولین گام مطالعه، مروری اجمالی بر کل مطالب مورد مطالعه کنید تا از موضوعهای اصلی آن تصوری پیدا کنید. این کار را می توان با خواندن رئوس مطالب و سپس گفتارهای اصلی و تصاویر و عکس های آن انجام داد. مهمترین جنبه مرحله مرور اجمالی این است که می توان خلاصه مطالب را در پایان هر فصل به دقت خواند و در مورد هر یک از نکاتی که در این خلاصه آمده است تامل کرد. خواه ناخواه به ذهنتان خطور می کند که باید پس از خواندن مطالب جواب را پیدا کرده باشید و دستاورد این مرحله، به دست آوردن دید کلی نسبت به عناوین فصل ها و نحوه سازماندهی آنهاست.

     

    مرحله Q (پرسش کردن):

    عناوین اصلی مطالب را به یک یا چند پرسش تبدیل کنید؛ پرسش هایی که با خواندن آن گفتارها، به پاسخ آنها دست می یابید. باید از خود بپرسید: ” مطالب عمده ای که مولف می خواهد در این گفتار بیان کند، چیست؟

     

    مرحله R (خواندن):

    در این مرحله، گفتار مورد نظر را با دقت به معنای آن بخوانید و بکوشید جواب پرسش هایی را که در مرحله Q مطرح کرده بودید بیابید، لذا باید در مورد آنچه که در دست مطالعه دارید تامل کنید و آن را به مطالب دیگری که می دانید ارتباط دهید. پس می توان واژه ها یا عبارات کلیدی را در متن علامت زد. اصولا می بایست ۱۰ الی ۱۵ درصد متن را علامت زد زیرا در این مرحله، هدف این است که واژه ها یا مطالب اصلی متن مشخص شود تا بعد بتوانید آنها را مرور کنید. تا وقتی تمام گفتار و مطالب کلیدی آن را نخوانده اید یادداشت برندارید این کار کمک می کند اهمیت نسبی هر نکته را دریابید.

     

    مرحله S (تلقین و تکرار):

    پس از به پایان رساندن مطالعه مطالب بکوشید تا نکات عمده آن را به یاد آورید و اطلاعاتی را که در آن مطرح شده است از حفظ بیان کنید، درس پس دادن به خود، روش بسیار موثری برای تثبیت مطالب در حافظه است. مطالب را به زبان خودتان بیان کنید و اطلاعات مطرح شده را از حفظ بگویید. در نبود افراد بهتر است با صدای بلند این کار را انجام دهید اما اگر افراد دیگری هم حضور دارند می توانید این کار را در ذهنتان انجام دهید. مطلب را با متن مقابله کنید تا مطمئن شوید که آنها را درست و کامل به یاد آورده اید. با تکرار یا از برکردن مطالب، متوجه می شوید که چه چیزهایی را به خاطر نسپرده اید. این کار به شما کمک می کند تا اطلاعات را در ذهن خود سازماندهی کنید. پس از آنکه گفتار اولی به پایان رسید می توانید به گفتار بعدی بپردازید و باز هم مراحل S.R.Q را در مورد آن به کار بندید. همین روش را تا پایان گفتارهای یک فصل اعمال کنید.

     

    مرحله T (آزمون):

    پس از پایان مطالعه یک فصل، باید از خودتان امتحان بگیرید و کل مطالب فصل را مرور کنید. بنابراین یادداشت های خود را دوره کنید و ببینید که آیا نکات اصلی را به یاد می آورید یا نه؟ بکوشید تا دریابید که مطالب مختلف فصلها چه ارتباطی با هم دارند؟ در مرحله T ، ممکن است برای یافتن مطالب و نکات کلیدی به کل فصل مراجعه کنید و در این مرحله باید خلاصه فصل ها را بخوانید، همچنین به هر مدخلی جزئیات بیشتری بیفزائید. مرحله T را نباید به شب امتحان موکول کرد، بهترین زمان برای اولین مرور هر فصل، بلافاصله پس از خواندن آن است.

     

    پژوهشهای انجام شده نشان می دهد که روش (PQRST) بسیار مفید بوده است، به گونه ای که بر روخوانی ساده مطالب فصل، از ابتدا تا انتها ارجحیت دارد، مرحله تلقین و تکرار در این روش بسیار مهم است. به جای چند بار خواندن مطالب بخش عمده زمان مطالعه را برای حفظ کردن فعالانه مطالب صرف کنید. بر اساس پژوهشهای انجام شده، خواندن دقیق خلاصه مطالب هر فصل، پیش از خواندن آن، بهره وری مطالعه را بسیار بیشتر می کند. خواندن خلاصه هر فصل سبب می شود که کل مطالب آن در ذهن سازماندهی شود. حتی اگر نخواهید از تمام مراحل روش (PQRST) پیروی کنید خوب است به اهمیت تلقین و تکرار و خواندن خلاصه مطلب فصل برای ورود به مطلب توجه خاصی مبذول کنید.

    ادامه...
  • هنر مطالعه صحیح و کارآمد(بخش دوم)

    ۴ـ میزان دانش و آگاهی:
    از آنجایی که دانش بشری چون تار و پود به هم بافته است، هر چقدر آگاهی عمومی شما بیشتر باشد، از مطلب خواندنی استنباط بهتری خواهید داشت. مطالبی را که چند سال پیش خوانده‌اید، اگر اکنون مطالعه کنید، برای شما جلوه دیگری دارند؛ بنابراین، باید سعی نمایید تا روز به روز، از طریق ابزارهای گوناگون اطلاعات عمومی خود را افزایش دهید.
    ۵ ـ انگیزه و علاقه:
    در این باره در آینده به طور مبسوط، مطالبی ارایه خواهد شد، اما همین قدر کافی است که گفته شود بدون انگیزه و علاقه، ممکن نیست که هر کاری از جمله مطالعه به نتیجه مطلوب برسد.افزایش خواندنی‌ها در دنیای کنونی و بخصوص در موارد خاص، مانند آمادگی برای آزمون‌های مختلف، باعث می‌شود که «سرعت دادن به مطالعه» ضرورت بیشتری پیدا کند و افراد زیادی که موفقیت را درک می‌کنند به این امر تمایل یابند و برای دستیابی به آن مبادرت نمایند.

    Unknown Objectمتاسفانه در این میان، مؤسسات و آموزشگاه‌های متعددی با اهداف انتفاعی، شعارهایی فریبنده و وعده‌هایی دور از واقعیت می‌دهند؛ البته این بدان معنا نیست که مهارت و سرعت خواندن قابل تقویت و تکامل نیست، بلکه آنچه قابل توجه است آن است که مهارت و سرعت خواندن، مبتنی بر  اصول و قواعدی است که با آگاهی یافتن از آنها هر فرد به طور شخصی در نزد خود می‌تواند این اصول و قواعد را تقویت نموده و به مطالعه خود سرعت بخشد.

    یکی از مهم‌ترین راه‌های مطالعه سریع، یافتن هدف نویسنده از نگارش مطلب و توجه به نکات مهم آن است؛ بدون آنکه مطلب کلمه به کلمه خوانده شود، برای دست یافتن به این اصل باید در هر مطالعه به دو سؤال زیر پاسخ داد:
    ۱ـ هدف از مطالعه این متن چیست؟
    ۲ـ مطالب کلی و اصلی این متن چیست؟
    حتی اگر لازم باشد باید این سؤالات را در جایی برای خود نوشت تا در طول خواندن فراموش نشوند.به دنبال سؤالات اصلی فوق، در طی مطالعه باید درباره متن سؤالاتی را استخراج کرد و پاسخ به آنها را از درون متن جست و جو کرد. جمع‌آوری این سؤال‌ها و پاسخ آنها، «خلاصه‌ای مطلوب» از کتاب مورد مطالعه است که در زمانی‌هایی مانند امتحان، بسیار مؤثر خواهد بود.
    نکته مهم دیگر که در اینجا یادآوری آن لازم و ضروری بنظر می رسد، این است که سرعت مطالعه در موضوعات مختلف با یکدیگر متفاوت است. بدیهی است که مطالعه روزنامه با مطالعه یک متن ادبی و رمان یا متن ریاضی تفاوت دارد و خواندن هر یک از این متون، سرعت‌های گوناگونی را می‌طلبد و خواننده خوب باید بتواند برای هر متنی، سرعت متناسب با آن متن را به کار گیرد؛ بنابراین، خواندن سطحی و گذرا یا خواندن آرام و با تاکید بیش از حد بر کلمات، در همه موارد نمی‌تواند صحیح باشد. امیدواریم که در مقاله های آ‌ینده، شما را با زوایای دیگری از هنر مطالعه آشنا سازیم.
    ادامه...
  • هنر مطالعه صحیح و کارآمد(بخش اول)

    در آغاز تصمیم بر آ‌ن بود که در مورد مطالعه و روش‌های آن به طور مفصل و کامل، از  اولین قدم تا حد مطلوب در مطالعه، مطالبی گردآوری شود و به صورت دنباله‌دار در هر بخش از این سلسله از مقالات تقدیم شما دانش آموزان و داوطلبان کنکور سراسری شود، اما این فکر که ممکن است که کسانی با وجود علاقه، نتوانند مرتب آن را دنبال نمایند و مطالعه مطلب ناقص علاوه بر ایجاد کسالت موجب شود که چیزی عاید خواننده نشود، ما را بر آن داشت با همان هدف، حتی‌الامکان مطالبی در هر بخش بیاوریم که بیش از حد طولانی نباشد و ضمن حفظ استقلال متن و امکان مطالعه به صورت مجزا، با مقالات دیگر نیز ارتباط یابد. همچنین در نظر است تا حدی که منابع موجود اجازه می‌دهد، کتاب‌های معتبر و مفید در مورد مطالعه نیز در حین این مطالب به علاقه‌مندان معرفی گردد.
    کسانی هستند که توانایی خواندن دارند، ولی به مطالعه کردن عادت ندارند؛ در واقع این افراد استعداد خود را هدر می‌دهند و از آنجا که مطالعه باعث شکوفایی سایر استعدادها نیز می‌شود می‌توان گفت که این افراد بسیاری از استعدادهای خود را تلف نموده و راه رشد آنها را سد می‌کنند.
    مهارت داشتن در انجام یک کار باعث احساس رضایت شده و این احساس موجب تداوم آن فعالیت می‌شود. شاید کسانی که عادت به مطالعه ندارند، تا کنون از مطالعه لذت نبرده‌‌ و حتی آ‌ن را به صورت صحیح نیاموخته‌اند؛ از این رو، مانند هر فن دیگر، برای استفاده مفید از مطالعه، باید روش‌های صحیح مطالعه را آموخت تا بتوان از آن بهره کافی برد. در این صورت است که از مطالعه لذت می‌برید و دیگران را نیز روی آوردن به آن تشویق خواهید کرد. به طور کلی عادت به مطالعه را باید از کودکی آموخت.
    در طی سالیان متمادی، انس با کتاب به شما بهترین روش‌های مطالعه را می‌آموزد و در خلال آن شما به روش مشخصی دست خواهید یافت، کتاب‌ها را خواهید شناخت و در انتخاب کتاب مورد نظر خود با مشکل مواجه نخواهید شد. درباره انتخاب کتاب، استفاده از کتابخانه و راه‌ها و روش‌های تشویق به مطالعه، در آینده با شما صحبت خواهیم کرد. اما برای اصلاح روش مطالعه هیچ‌گاه دیر نیست، و مساله مهم در این زمینه، درک ضرورت این امر است. شما می‌توانید با تصحیح روش خود از طریق تجربیاتی که وجود دارد، بازده مطالعه خود را افزایش دهید.
    از جمله مهم‌ترین مهارت‌هایی که فرد برای مطالعه مفید به آنها نیاز دارد عبارتند از:
     
    ۱ـ تسلط به زبان متن: هر چقدر به زبان متنی که مطالعه می‌کنید آشنایی و تسلّط داشته باشید، علاوه بر آنکه درک مطلب برایتان آسان‌تر می‌شود، از سرعت مطالعه بالاتری نیز برخوردار خواهید شد. مقایسه بیان یک متن ادبی قدیمی مانند کلیه و دمنه و یک متن جدید، شما را به این مساله واقف می‌کند. در اینجا پیشنهاد می‌شود که هنگام مطالعه هر مطلب خواندنی، به محض برخورد با کلمه‌ای مشکل و نامانوس، آن را یادداشت نموده و مفهوم آن را بیابید. در مورد اصطلاحات، تغییرات، ضرب‌المثل‌ها و … نیز همین کار را انجام دهید. انجام این کار در مدت زمان طولانی، تاثیر فراوانی در بهبود کیفیت خواندن، نوشتن و صحبت کردن شما خواهد داشت.
    ۲ـ توانایی مطالعه بصری: هر چقدر بیشتر مطالعه کنید چشمان شما انس بیشتری با کلمات می‌گیرند و آن کلمات با مغزتان ارتباط بهتری برقرار می‌کنند؛ بنابراین، لازم نیست که روی هر کلمه مکث کنید؛ بلکه  کافی  است که چشمانتان روی کلمات بلغزد و تنها روی موارد مهم و کلمات کلیدی توقف ‌کنید.
    ۳ـ قوه ادراک: این جنبه از مطالعه به استعداد ذاتی افراد باز می‌گردد؛ بدین معنی که افراد از لحاظ درک مطالب با یکدیگر تفاوت دارند. مسلماً درک ریاضی همه افراد با درک آنها از مطالب هنری یا ادبی، یکسان نیست؛ هر چند که همه افراد در حد عمومی، بسیاری جنبه‌ها را درک می‌کنند، در عین حال که در آن جنبه‌ها استعداد نداشته باشند. ممکن است این ابهام پیش آید که از این مساله نمی‌توان برای مطالعه سود جست؛ حال آنکه یکی از مهم‌ترین اهداف مطالعه، پرورش استعدادهاست، و مساله مهم، شناخت استعداد در خلال مطالعه و پرورش آن است. با مطالعه مداوم و گسترده، شما به استعدادهای خود پی می‌برید و درک بهتری از موقعیت خود خواهید یافت.
    ادامه...